SIR PAUL SMITH, DE MAN MET EEN VERHAAL

Zeg je Paul Smith zeg je kleur. En streepjes. Oh en eigenlijk zeg je Sir Paul Smith, want in 2000 werd hij geridderd door Queen Elizabeth. Sir Paul Smith is zo’n man waarvan je heus wel weet dat hij heel groot en belangrijk is, maar pas als je z’n verhaal hoort, realiseer je je dat wat hij doet écht heel bijzonder is. Althans, dat was voor mij zo. Vorige week hoorde ik hem spreken bij de conferentie What Design Can Do en nu ben ik fan.

Eerst een kort geschiedenislesje. Paul wordt geboren in een gehucht in Engeland waar ze welgeteld één kledingwinkel hadden. Toen hij 11 werd kreeg hij van zijn vader een fiets en dat was liefde op het eerste gezicht. Het was fietsen hoog en fietsen laag, hij leefde voor het wielrennen en een carrière als professioneel wielrenner was de absolute droom, hij verliet er de middelbare school zelfs voor. Maar toen werd hij 17, kreeg een ernstig auto-ongeluk, moest drie maanden in het ziekenhuis revalideren en zag een leven als topsporter aan hem voorbij gaan. Als hij het ziekenhuis uit mag gaat hij voor het eerst weer eens een biertje drinken in een pub en ontmoet daar een hele rits kunststudenten. Hun enthousiasme, passie en liefde voor kunstenaars als Piet Mondriaan, Andy Warhol en fotograaf David Bailey is aanstekelijk en het is dan dat hij besluit, dat wil ik ook, ik word ontwerper.

Van dorp naar Parijs

Dat is zo makkelijk nog niet in een dorp waar mode dan nog een volslagen onbekend fenomeen is. Uiteindelijk vindt hij een winkel waarin hij aan de achterkant en volledig uit het zicht van eventuele klanten een paar vierkante meter mag huren. Samen met zijn verkering (nu zijn vrouw, “we’re together for over a hunderd years and I still love her”) verkoopt hij zelfgemaakte kleding. Uiteraard had Paul in eerste instantie geen idee waar hij mee bezig was en het was zijn vrouw Pauline die hem de kneepjes van het vak leerde. Zij was namelijk student aan de prestigieuze Royal College of Art en heeft hem ontzettend veel geleerd, “I wouldn’t be here without my wife.” Die paar vierkante meter waren al snel te klein en dankzij hard werken en veel sparen kunnen ze in 1970 een klein eigen winkeltje openen. En dan gaat het snel, want krap zes jaar later showt hij zijn eerste Paul Smith-collectie in Parijs. Nu, in 2014, zijn er 14 verschillende collecties die verkocht worden in 66 landen. Alleen Japan al heeft 200 winkels. 200!

“It’s my best piece of advice.”

Zo’n carrière krijg je niet zomaar. Daar is op de eerste plaats hard werken voor nodig maar ook een bepaalde levenshouding. “It’s all about balance, don’t worry about the rest. Someone has a bigger store than you? Doesn’t matter. Someone has a bigger car? Relax, it’s OK.” Die balans vond hij in de begin jaren door van maandag tot en met donderdag keihard te werken bij een niet zo interessant baantje, zodat hij van vrijdag tot en met zondag kon doen waar zijn hart lag, kleding maken. “It’s my best piece of advice.”

Maar er is meer. Hij komt met een rijtje oneliners die voor de cynici onder ons (ik dus) in eerste instantie op clichématig gelul lijken maar die stiekem wel echt ergens over gaan. Om te beginnen is het van levensbelang om goed om je heen te kijken. Kíjken, echt kijken, iets zien, dingen opmerken. Hij laat foto’s zien van een kerk in Florence en vervolgens een abstract patroon op een overhemd dat nu in zijn winkels ligt en verdomd, als je die kerk ernaast hebt snap je waar het patroon vandaan komt. “Looking and seeing. You can find inspiration in everything, there’s so much around us all the time. If you can’t see it, you’re not looking properly.”

Never assume

“Make room to break the rules.” Niet op de begaande paden gaan wandelen, daar hebben anderen al gelopen. “You can’t do it without doing it,” je kan nog zo hard dénken dat je iets wilt, zolang je het niet daadwerkelijk uitvoert gebeurt er helemaal niets. “Do things which are right, not which are easy” en, heel belangrijk, “never assume.” Ga er nooit zomaar van uit dat iets ‘wel goed komt.’ Wees er zéker van dat het goed komt.

Op een vraag uit het publiek wanneer hij denkt met pensioen te gaan moet hij smakelijk lachen. Totdat ‘ie niet meer kan lopen is het antwoord. En dat gaat nog wel even duren dankzij al dat fietsen, “I still got the legs of a teenager.” Een andere vraag is waarom hij geen aandeelhouders heeft. Het bedrijf is nog steeds privaat terwijl het een beursgang prima aan zou kunnen. Sterker nog, het zou alleen maar groter worden, beaamt Paul ook. Maar, “size isn’t everything. What’s everything is having a lovely day.” En zo, zo is het maar net.