HET DOET ZO ZEER

Waarom iedereen de documentaire van Heleen van Royen moet gaan zien

Je moet wel zo ongeveer in een grot gewoond hebben als dit je is ontgaan: Heleen van Royen heeft een documentaire gemaakt over haar dementerende moeder. Met één camera op een statief en soms zelfs haar iPhone volgde ze een hele zwerftocht van zelfstandige woning naar mantelzorgwoning in haar eigen achtertuin en van ziekenhuis en revalidatiecentrum naar zorgcentrum De Zonnestraal waar haar moeder nu nog steeds woont. Kijk hier even de trailer.

Om eerlijk te zijn zag ik er van tevoren best een beetje tegenop om de docu te zien, omdat ik bang was dat het heel verdrietig zou zijn. En dat was het ook. Wat me het allermeest raakte was gek genoeg het moment waarop Heleens moeder een perzik eet en daar ontzettend van geniet. Een mooi, liefdevol moment tussen de ellende door. Maar ‘Het doet zo zeer’ was –en dat zag ik echt niet aankomen- vooral ook heel geestig. De moeder van Heleen is hilarisch in al haar narrigheid. Wat een geweldige vrouw! Niet voor niets werd de documentaire geselecteerd voor het Rotterdamse Film Festival, waar die afgelopen zaterdag in première ging.

Nu ben ik groot fan van Heleen, omdat zij dingen durft die ik dus niet durf maar die ik eigenlijk wel zou willen durven. Zij vraagt zich nooit af wat andere mensen van haar vinden, of het wel acceptabel is of slim en of mensen niet naar haar gaan staren bij de Albert Heijn. Het werk dat ze maakt is zuiver en niet gehinderd door enige zelfcensuur of ethische normen. Soms zijn de resultaten wat heftig, ik noem de bebloede tampon uit de serie selfies die ze maakte en bundelde in het boek ‘Selfmade’. Of de levensgrote plaat van haar vajayjay die voor 850 euri werd verkocht aan een liefhebber uit dezelfde serie (bij de tentoonstelling hing hij aan het plafond, want ‘dan kun je als je naar boven kijkt, zien waar je vandaan komt’).

“Het doet iets met je. Voel je het?”

Ook tijdens het kijken naar ‘Het doet zo zeer’ heb je niet de indruk dat ze ook maar iets heeft geacteerd, achtergehouden of aangepast. Ze laat zien hoe het echt is gegaan, zonder visagie, gestileerde outfitjes of ingestudeerde gesprekken. Zo’n intiem en eerlijk portret krijg je maar zelden te zien. Ook complimenten voor Randolph Mathurin die de montage deed. De fragmenten zijn goed gekozen en nergens blijft de film hangen.

Ik ga ervan uit dat jullie een beetje jonger zijn dan ik, maar toch moeten we er allemaal ooit aan geloven dat onze ouders hulpbehoevend worden. Daar word je dus echt over aan het denken gezet. Wat ga je doen? Ik heb heel veel respect voor Heleen die dus een hele woonunit in de tuin liet zetten voor haar moeder. Ik ben heus dol op mijn moeder, daar niet van, maar dit gaat best ver. Mam, ik kom wel gewoon heel vaak op bezoek, oké?

Dan nog dit. In het begin van de documentaire heeft de moeder van Heleen intense pijnen. Ze heeft een versleten heup en kan bijna niet meer lopen. Ze herhaalt dan de hele tijd als een mantra: ‘Poedepoedepoesjta, poedepoedepoesjta, poedepoedepoesjta, het doet zo zeer.’ Het woord ‘poedepoedepoeshta’ betekent niets, ‘maar het is beter dan vloeken,’ zegt de moeder van Heleen. De dag na het zien van de docu betrapte ik mezelf erop dat ik ook zat te ‘poedepoedepoesjta’-en. En ik vroeg me af of er zoiets bestaat als een woordverslaving. Sommige woorden spreken zo lekker uit dat je bijna niet kunt stoppen met ze te herhalen. Fluister maar: ‘Poedepoedepoesjta, poedepoedepoesjta, poedepoedepoesjta, het doet zo zeer.’ Het doet iets met je. Voel je het?

En nu snel naar de bioscoop om deze documentaire te gaan zien.