Real life: ik krijg ineens ruzie met mijn ‘racistische’ vrienden

Iris (26) slaapt de laatste dagen onrustig. Ze is boos op al het onrecht in de wereld en krijgt steeds meer het idee dat ze ‘iets’ wil doen om de Black Lives Matter-beweging te supporten, maar vindt bij haar vrienden totaal geen steun. Sterker nog, ze krijgt steeds meer ruzie.

“If a conservation is hard, it’s probably the one worth having, zou je denken. Maar ik heb gisteren toch echt met een vreemd gevoel opgehangen na een verhitte discussie met een goede vriend. Ik weet dat hij al ruim vijftien jaar als Zwarte Piet pepernoten rondstrooit op scholen. Hij vindt de decembermaand geweldig, het is echt iets waar hij naartoe leeft. Maar in het daglicht van de hele racismekwestie wilde ik het toch eens – zo open mogelijk – aan hem vragen. Hoe kan hij nog plezier halen uit iets wat zoveel mensen pijnigt?

‘Ier,’ begon hij zijn antwoord. ‘Zoveel mensen pijnigt? Het gros van de Nederlanders ziet Sinterklaas nog steeds als een traditie. Het zijn misschien duizend mensen die protesteren vanuit die KO Zwarte Piet-beweging versus miljoenen Nederlanders die helemaal geen moeite hebben met zwarte piet.’ ‘Maar lieverd,’ probeerde ik rustig. ‘Heb je je wel eens verdiept in de koloniale geschiedenis? Dan snap je misschien ook wat beter waaróm mensen zo boos zijn.’

Zijn antwoord verbaasde me. Hij had het zeker opgezocht. ‘Verschrikkelijk’ noemde hij slavernij.  ‘Maar dat deden we nou eenmaal vroeger.’ Hij begreep nog steeds niet wat zijn specifieke verkleedpartij in december met racisme te maken zou hebben. ‘De enige reden dat ik mijn gezicht zwart schmink is zodat mijn buurmeisje me niet herkent. Maakt dat mij dan meteen een racist? Ik ben er oprecht een beetje klaar mee, Iris. Nederland is een land dat zich al-áltijd aanpast.’ Ik hoor zijn stem omhoog schieten. ‘Weet je, ik ben het ook ZAT om continu voor ‘racist’ uitgemaakt te worden. Voor mij is iedereen ook gelijk. Ik bén helemaal geen racist.’

Ik hoor hem vertellen over de huilende kinderen tijdens de intocht, die bang zijn voor de boze protesteerders. En dat hij ieder jaar steeds eerder aanwezig moeten zijn om uitgebreid gebrieft te worden. Wist ik eigenlijk wel dat er tijdens de intocht steeds meer zwarte pieten met kogelvrije vesten rondlopen voor hun eigen veiligheid? ‘Het is allang niet leuk meer, Iris. Hoe meer haat ik voel van anderen en hoe meer ik de hoek van racist haast word íngedrukt, hoe meer ik het misschien dan ook wel word. Ik ben er klaar mee.’

Toen ik begon over white privilege raakte ik hem kwijt. Net als mijn collega’s, die eerder geïrriteerd dan geïnteresseerd lijken als ik tips geef over documentaires die ze écht moeten kijken om ‘het probleem’ te begrijpen. En ineens realiseer ik me dat ik al die tijd in een witte bubbel heb geleefd. Maar ik ben dan ook de enige die verhuisd is naar Amsterdam. Ik merk steeds meer: in mijn oude woonplaats wordt er veel meer over ‘wij, zij en hen’ gesproken. Mijn omgeving reageert gepikeerd omdat veranderingen naar gelijkheid voelen alsof zij benádeeld worden. En dat is white privilege in een notendop.

Maar ik realiseer me ergens ook: ik heb alle kansen en mogelijkheden gekregen om een andere mening te kunnen vormen. Reizen geeft me energie en mijn vrienden komen uit alle windstreken. En toch lijkt het door de demonstraties en het extra ‘witte huiswerk’ dat ik heb gedaan alsof ik het licht heb gezien, hoe zweverig dat ook klinkt. Ik voel nu meer dan ooit waar de pijn zit. De mensen om mij heen lijken hier nog niet klaar voor. Mijn zwager maakte van de week nog zo’n rare racistische opmerking waardoor ik zelfs kwaad werd op mijn zus en me afvroeg hoe ze van zo’n persoon kon houden. Ik wil goed doen, en mede daardoor voel ik steeds meer afstand tussen mij en mijn naasten ontstaan. Ik vind het behoorlijk moeilijk. Kon ik ze maar laten inzie wat ik zie.”

In deze ongewone tijd vroegen we mensen om hun eerlijke verhaal. Om anderen niet te kwetsen is de naam van Iris aangepast.