Heb jij ook last van de ‘te laat kom-ziekte’?

Eindelijk dacht ik een goed excuus te hebben gevonden voor het altijd te laat komen. Ik lijd gewoon aan de ‘te laat kom-ziekte’ en daar kan ik simpelweg niets aan doen. Althans, dat zeggen artsen in Schotland, waar een man een aantal jaar geleden gediagnosticeerd is met deze ziekte. Volgens de artsen van het Ninewells Hospital in Dundee gaat het bij deze chronische hersenziekte om een vorm van ADHD, waardoor je geen besef van tijd hebt. Als ADHD’er kan ik me dus prima verschuilen achter deze theorie.

Maar jammer genoeg staan veel experts hier nogal sceptisch tegenover. Sterker nog: sociaal-psycholoog Hans van der Sande vindt dit verhaal totale onzin. Waarom komen mensen dan te laat volgens hem? ‘Dat heeft vooral met opvoeding te maken. Sommige mensen worden opgevoed met het idee dat ze altijd alle taken perfect moeten uitvoeren. Zij plannen alles zorgvuldig en komen dus ook niet te laat. Andere mensen hebben dat niet geleerd en leven meer naar het moment. Zij zullen sneller te laat komen op een afspraak.’ Ik vind het nogal lastig om deze theorie aan te nemen, aangezien ik vrijwel de enige van mijn hele familie ben die altijd veel te laat aan komt zetten. Mijn ouders plus oudere broer en zus komen gewoon altijd keurig op tijd. Het is zelfs zo erg dat mijn moeder mij doorgaans een ander (eerder) tijdstip doorgeeft dan aan de rest. Zou het komen doordat ik de jongste ben? Nee, dat lijkt me een beetje vergezocht.

Maar wat zegt dit dan over mij? Want om heel eerlijk te zijn vind ik het echt een heel onaantrekkelijke eigenschap. En het erge is dat je het met de jaren steeds meer gaat accepteren en niet eens meer goed praat voor jezelf. Ik citeer even een paar uitspraken van de typische telaatkomer: ‘Jullie kennen me toch, ik ben gewoon zo’, ‘Beter laat dan nooit’, ‘Begin maar vast zonder mij, ik ben onderweg’ en: ‘Laten we einde middag afspreken’, want je wilt je absoluut niet vastpinnen op een tijdstip. Wanneer mensen me hiermee confronteren en beweren dat ik mijn eigen tijd dus eigenlijk belangrijker vind dan die van een ander, kan ik dat maar moeilijk aannemen. Maar waar slaat dat op? Want het is ergens wel een bewuste keuze om mensen te laten wachten, toch?

Want kom ik echt altijd te laat? Nee. Als ik moet vliegen bijvoorbeeld, dan kom ik veel later naar de luchthaven dan een normaal mens, maar ik zorg er wel voor dat ik m’n vlucht haal. En kom ik te laat op een sollicitatie? Nee, ik kom zelfs te vroeg, omdat ik weet dat ik normaliter te laat kom. Dus het is wel gewoon mogelijk om op tijd te komen. Ook de Nederlandse ontwikkelingspsycholoog Steven Pont gelooft niet dat laatkomers er niets aan kunnen doen. ‘Wat ik zie,’ zegt hij, ‘is dat mensen hun eigen gedrag legitimeren met behulp van een karakterkenmerk: ik ben nu eenmaal niet zo stipt. Prima, maar als je zegt: ik hink nu eenmaal, dan hink je wel altíjd. Dan kun je niet zeggen: als het maar belangrijk genoeg is kan ik ineens wel rennen. Want dan neem ik jouw hinken niet meer zo serieus.’ Volgens hem halen echte telaatkomers dus ook hun vluchten niet. Pijnlijk confronterend, maar waar.

Jeff Conte, psycholoog aan de universiteit van San Diego schrijft te laat komen vooral toe aan een gebrek aan planning. Als je goed plant, kun je voorkomen dat je te laat komt, want er is altijd een keuze. Maar ja, dat is makkelijker gezegd dan gedaan, want planning is inderdaad iets waar ik allesbehalve goed in ben. Nu is natuurlijk de grote vraag: wat kunnen we doen om hier beter in te worden?

Een handige tip vind ik het klokken van je routines. Zelf denk ik namelijk dat ik me omkleed in vijf minuten, terwijl dat er in de praktijk vijftien zijn. Mensen die te laat komen denken tenslotte ergens ook dat ze kunnen toveren met tijd. Maar helaas: er zitten geen 90 minuten in een uur. Als je doorhebt hoe lang je daadwerkelijk bezig bent in de ochtend, kun je wellicht gewoon je wekker wat eerder zetten, dat is geen hogere wiskunde.

Nog een tip: focus je vanaf nu op te vroeg komen en bereid je daarnaast ook voor op dat wachten. Niemand heeft zin om ergens wortel te schieten, dus neem een boek mee of een extra telefoonlader, maar ga vooral niet treuzelen omdat je geen zin hebt om ergens te moeten wachten. Zorg dat je jezelf kan vermaken tijdens het wachten. Beter te vroeg dan te laat.

Laatste tip: zorg dat je huis netjes is. Negen van de tien keer kom ik te laat doordat ik thuis niks kan vinden, waardoor ik extra tijd nodig heb om m’n schoenen of juiste broek te vinden. Dit gaat je vast en zeker helpen. Met andere woorden: breng gewoon je leven op orde, leer plannen en stel nieuwe prioriteiten. Een stukje doorzettingsvermogen is vereist.

Bronnen: Volkskrant, Vailymail, Rtlnieuws