Bewezen: woorden kunnen écht pijn doen

Soms kan een sneer van iemand heel hard bij je binnenkomen. Op zo’n moment word je overvallen door een scherpe pijn en merk je aan je lichaam dat je helemaal ontdaan bent door deze gemene opmerking. Zelf ben ik zo iemand die alles maar dan ook alles onthoudt, dus vrijwel iedere belediging die ik ooit heb ontvangen zit op mijn netvlies gebrand. Die ene leraar die beweerde dat ik niet een ‘echte’ vwo-leerling was, mijn eerste vriendje die grappend zei dat ik eigenlijk een vreselijke stem heb, mijn oude baas die me niet sociaal genoeg vond en zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan.

Goed, gemene opmerkingen kunnen iemand dus behoorlijk raken en sterker nog: volgens de wetenschap wordt zo’n belediging zelfs net zo ervaren als het krijgen van een klap in je gezicht. In Frontiers in Communication werd een studie gepubliceerd waarbij onderzoekers de hersenactiviteit van 79 vrouwen hebben gemeten, om te kijken hoe zij reageerden op beledigingen.

De proefpersonen kregen drie verschillende soorten opmerkingen te zien: beledigend, complimenteus en/of neutraal. Sommigen ontvingen slechts één belediging en anderen werden herhaaldelijk beledigd. Om te onderzoeken of de impact van de woorden afhing van wie er werd beledigd, was in de helft van de gevallen de eigen naam gebruikt van de deelnemer en in de andere helft de naam van iemand anders. Er vond dus geen echte interactie plaats tussen de deelnemers en andere mensen, er werd de vrouwen alleen verteld dat de opmerkingen werden gemaakt door drie verschillende mannen.

De resultaten? De beledigende opmerkingen deden daadwerkelijk pijn bij de deelnemers, ook al wisten ze dat ze meededen aan een experiment. Het maakte daarnaast niet uit over wie de nare opmerking ging en hoe vaak dit gebeurde, de hersenactiviteit toonde bij iedere belediging hetzelfde effect: een hersengolf die piekte op 200 milliseconden na de prikkel. Hieruit concludeerden de onderzoekers dat het brein hetzelfde reageert op zo’n belediging als op het krijgen van een ‘kleine’ klap in je gezicht. Op het moment dat je de opmerking hoort voelt dat letterlijk als het ontvangen van een mep.

Tot slot toonde het onderzoek aan dat onze hersenen veel minder sterk reageren op complimenten. Een belediging trekt dus direct de aandacht van ons brein in tegenstelling tot iets liefs, oftewel: onze hersenen geven meer aandacht aan negatieve opmerkingen dan aan positieve woorden. Nou, dan begrijpen we dus ook waarom die nare uitspraken veel meer blijven hangen. Laten we daarom vooral proberen om voortaan iets langer na te denken wanneer we van plan zijn om iemand te beledigen.