Dit is waarom je zo vreselijk ruk slaapt op vakantie

Eén van mijn super powers is dat ik ontzettend goed slaap. Als we cijfers uitdeelden voor slapen, dan haalde ik toch zeker een negen plus. Minimaal. Dit roeptoeter ik niet in het rond om mensen met insomnia te irriteren, maar omdat ik het gewoonweg een zégen vind. ’s Nachts lekker slapen is echt mijn hobby. Alleen op vakantie keert de hobby soms tegen me en gaat het vaak mis.

Je komt aan op je bestemming met ergens wel wat gemiste uren in je dag door een onmogelijke reis op een onmogelijk tijdstip. Je bestelt net een beetje te mucho wijn en begint genadeloos te gapen aan tafel. Ha, eindelijk naar bed zonder wekker. Zou je denken, maar dat gebeurt dus bijna nooit. Ik lig de eerste nacht vaak te wentelen als een wentelteefje in de pan, met mijn ogen wijd open. Elk uur tikt zichtbaar weg en ik krijg werkelijk alle nachtelijke activiteiten mee van eventuele buren. Geradbraakt verschijn ik vervolgens de volgende dag aan het ontbijt. Hoe lullig is dat? Best wel lullig, maar daar is dus wel een hele simpele reden voor. Het heeft zelfs een naam: het eerste-nacht-effect.

In jouw netwerk van zenuwcellen ligt opgeslagen of de boel rondom jou wel veilig is. En die tent in Zuid-Frankrijk op de camping aan het strand of dat wit gestucte hotelletje op een Grieks eiland is nou eenmaal niet wat je brein gewend is. Nee, je brein stelt zich in op die gebruikelijke slaapkamer, in jouw gebruikelijke huis, met de gebruikelijke geluiden, op een gebruikelijke bedtijd. Verander je dit ineens, dan blijft je bewustzijn actiever en daardoor ben je die eerste nacht nogal oplettend. Met als resultaat dat je ruk slaapt, om de haverklap wakker bent en dat terwijl je juist extra toe bent aan wat zaligmakende nachtrust.

Het grappige is dat dit eerste-nacht-effect ons vroeger vaak gered heeft. Je weet wel, in de oertijd, toen mensen je stiekem ’s nachts van het leven beroofden. Het is een nogal dierlijk instinct, want ook vogels en katten passen het toe. Je bewustzijn schakelt simpelweg niet helemaal uit, waardoor het voelt alsof je tussen waken en slapen bent, waar je dan ook weer beláchelijke dingen van gaat dromen.

Wees gerust, want op nacht twee heeft je brein alweer vrede met je nieuwe onderkomen en slaap je als vanouds. Hmmm, misschien is die wissel na vijf nachten op vakantie tóch niet zo’n best idee.