Feit of fabel: is champagne mislukte wijn?

In onze koelkast ligt altijd een flesje koud. Het wisselt, van piccolootje tot magnum-formaat. Ligt er maar net aan wat we te vieren hebben. Kan de vrijdagmiddag zijn (piccolootje) of het nieuwste magazine dat onder de drukpersen ligt (magnum!). Maar het feestelijke goed heeft zijn mythes. Steffi van FavorFlav ging op onderzoek uit.

Weinig zo feestelijk en chic als een glaasje bubbels, sjampoepel of – zoals Koen Kardashian het noemt – champagneyney. Maar is de ontstaansgeschiedenis van deze mousserende wijn ook zo feestelijk en chic?

Zoveel belletjes als er in een glas champagne zitten (rond de een miljoen per glas), zoveel theorieën zijn er over de ontdekking van de drank. Zo werd mij ooit verteld dat champagne eigenlijk voortkomt uit een mislukte wijnoogst. Om de smaak te verbloemen werd er koolzuur aan toegevoegd. Klinkt plausibel, dacht ik. De verschillen in champagne vind ik een stuk moeilijker te proeven dan die van ‘stille’ wijnen.

Dom Pérignon

‘Eén van de vele mythen en maren,’ zegt wijnkenner Harold Hamersma. ‘Net als het verhaal dat de ‘blinde’ monnik Dom Pérignon de ‘uitvinder’ was van champagne. ‘Blind’ was hij niet en zeker niet blind voor succes. Hij wist dat in het zuidelijk gelegen Limoux al sinds 1531 een mousserende wijn werd gemaakt. Na een bedevaartstocht naar Santiago de Compostella ontfermde hij zich over het recept en vervolmaakte hij het.’

Britse uitvinding

‘Maar,’ vervolgt Hamersma, ‘er wordt ook gesproken van chauvinistische geschiedvervalsing. De techniek wijn een tweede gisting op fles te geven zou Brits zijn. Engelse wijnmakers zouden suikers toevoegen aan hun wijnen omdat ze te zuur waren. Door de suiker werden ze levendig en schuimend.’

Geluk bij een ongeluk

Dat sluit enigszins aan op de theorie dat de bruis te maken heeft met een koud klimaat. Engeland staat immers niet bekend om z’n tropische temperaturen. De Champagnestreek evenmin. De druiven werden (en worden) er laat geoogst. In de koude kelders gisten de druiven traag en in de winter kon de temperatuur zelfs zo ver dalen dat de gistcellen helemaal stopten met werken. Een deel van de suiker werd dan niet omgezet in alcohol en bleef achter in de wijn. De wijn werd gebotteld en zolang het koud genoeg bleef, gebeurde er niets. Zodra het lente werd en de temperatuur steeg, ging de wijn borrelen: het restje onvergiste suiker werd omgezet in koolzuur. Oftewel: bubbels en schuim. Hoewel het werd gezien als een fout, werd het wel gedronken en uiteindelijk ook lekker gevonden.

Dus dan toch een kwestie van ‘foutje, bedankt’?

Hamersma: ‘We zullen het niet weten, champagne is zo’n beetje de wijn waar de meeste theorieën omheen hangen. Een gevalletje ‘naar verluidt’.’

Ah, well, we zullen het er hoogstwaarschijnlijk niet minder om drinken. Proost!