Het spotlighteffect: wanneer je denkt dat iedereen naar je kijkt

Ik vind het niet erg om in het middelpunt van de belangstelling te staan. Althans, op momenten waarop het logisch is om in het middelpunt van de belangstelling te staan dan, zoals tijdens het voordragen van een speech, toen ik bij mijn vorige baan voor de klas stond of tijdens dansvoorstellingen in mijn jeugd. Heerlijk vond ik dat, dat mensen aandacht hadden voor iets waar ik flink mijn best op had gedaan. Verder beweeg ik me vrij geruisloos door het leven, maar toch kan ik, vaak op onzekere momenten, het idee hebben dat iedereen naar me kijkt of het over me heeft. Slaat natuurlijk nergens op, want iedereen is over het algemeen vooral met zichzelf bezig. Toch is dit een veelvoorkomend fenomeen dat onderzoekers nu een naam hebben gegeven: het spotlighteffect.

Het spotlighteffect verwijst naar de neiging die we hebben om te overschatten hoeveel andere mensen over ons opmerken. We denken dan dus dat er een schijnwerper op ons is gericht waarbij al onze fouten en gebreken worden uitgelicht. Dit komt volgens de onderzoekers uit een overdreven gevoel van zelfbewustzijn en het niet in staat zijn om jezelf in andermans schoenen te plaatsen om te beseffen dat zijn of haar perspectief anders is dan het jouwe.

Voor mensen die last hebben van het spotlighteffect is het erg lastig om te geloven dat andere mensen niet constant op hen letten. Ze zijn zó bewust van alles wat ze zelf doen dat ze ervan overtuigd zijn dat andere mensen dat ook zijn. Gek eigenlijk, want als jij zo veel met jezelf bezig bent, is het logischer om aan te nemen dat andere mensen ook voornamelijk met zichzelf bezig zijn.

Het is lastig om van het gevoel van het spotlighteffect af te komen, maar niet onmogelijk. Het erkennen van het feit dat je last hebt van het spotlighteffect is stap één. Stap twee is om jezelf letterlijk even uit de spotlight te halen door uit te zoomen op je angst. Stel je voor: je bent bang dat je nieuwe collega’s je stom vinden omdat je nog niet zoveel hebt gezegd tijdens je eerste werkdag. Draai die situatie eens om. Waarschijnlijk denk jij nog helemaal niks over een nieuwe collega op haar eerste werkdag en kijk je er alleen maar naar uit om haar beter te leren kennen. Je zou iemand nooit stom vinden vanwege het feit dat ze, logischerwijs, liever nog even de kat uit de boom kijkt. De situatie op deze manier omdraaien kan voor nieuwe inzichten zorgen, die hopelijk een beetje de druk van de spotlightketel halen.

Bron: VeryWell Mind