Experts say: dit is waarom je ’s nachts zo piekert

Lig je net lekker onder de wol, klaar voor een enkeltje naar dromenland; schiet je hoofd ineens in een soort turbostand. Allerlei gedachten razen voorbij en voor je het weet ben je weer een aantal uurtjes kostbare slaap kwijt. Wakker liggen door gepieker is behoorlijk frustrerend, maar toch is het volgens gezondheidszorgpsycholoog Sanne Winchester niet gek dat juist ’s nachts dat knopje in je hoofd aangaat. En, nog belangrijker: er zijn verschillende oplossingen om wél even helemaal uit te schakelen.

Licht uit, gepieker aan

Een belangrijke eerste les: piekeren hoeft niet altijd negatief te zijn. Even goed uitdenken hoe je die volgeplande werkdag in goede banen gaat leiden en verschillende scenario’s doorlopen, kan juist heel nuttig zijn. Het wordt pas een probleem als je doelloos situaties in je hoofd blijft herhalen en vooral focust op de dingen die misgingen of nog mis kunnen gaan. Bij piekeren gaat het namelijk vaak over momenten uit het verleden of juist in de toekomst. Volgens Winchester is er een simpele reden waarom je juist in bed hiermee begint. “Piekeren is een cognitief proces waar je energie en aandacht voor nodig hebt. Overdag ben je continu bezig en heb je weinig ruimte over om te piekeren. ‘s Nachts is het stil en donker, waardoor er weinig is om je gedachten te onderbreken.” Zo aan het einde van de dag neem je toch even een momentje voor wat reflectie; alles wat er is gebeurd, zit dan namelijk nog vers in je hoofd. In de winter kan dit allemaal nog een stapje erger worden. De dagen zijn donkerder en je hebt minder sociaal contact, wat volgens Winchester het piekeren kan versterken.

Wat te doen?

Als je eenmaal begint met piekeren, lijkt ermee stoppen bijna onmogelijk. Je legt je maar neer bij een kortere nacht. Toch is dat volgens Winchester helemaal niet nodig. Er zijn, gelukkig, verschillende trucjes die je kunnen helpen om uit die loop van piekergedachten te komen.

1.     Wees je bewust en onderneem actie
Dé eerste stap in het oplossen van een probleem, is beseffen dat er iets niet goed is. Kunnen opmerken dat je door het piekeren niet in slaap komt, brengt je dus al een stukje dichterbij de oplossing. Vanaf dat moment kun je namelijk gaan zoeken naar afleiding. Met bijvoorbeeld ademhalingsoefeningen of door even wat te lezen, kun je die piekergedachten loslaten om wel echt tot rust te komen.

2.     Schrijf je gedachten op
Tijdens het piekeren zitten gedachten soms zo vast in je hoofd, dat je ze bijna niet los kunt laten. Volgens Winchester kan het daarom helpen om een notitieboekje op je nachtkastje te leggen. Zo kun je je gepieker van je af schrijven zodat je ze in ieder geval voor even kwijt bent. De volgende ochtend kun je ze dan, uitgerust, weer terugpakken om alsnog een oplossing te zoeken.

3.     Beantwoord die ‘wat als’-vragen
Tussen al die eindeloze gedachten is er vaak één die in ieder scenario wel terugkomt: wat als? Je raakt in een negatieve spiraal die situaties ineens een stuk heftiger en dramatischer laten lijken dan ze eigenlijk zijn. Het is dan juist goed om een keer antwoord te geven op die ene vraag. Wat is nu echt het ergste dat kan gebeuren? Vaak zul je merken dat wanneer we onze fantasie even tegenhouden en realistisch zijn, het allemaal reuze meevalt.

4.     Gebruik mindfulness
Stel je bijvoorbeeld voor dat al die vervelende gedachten eigenlijk gewoon wolken zijn die voorbijdrijven. Probeer ze te observeren, zonder er verder iets mee te doen. Je ziet ze komen, maar ook weer gaan. Het voelt soms misschien wat zweverig, maar dit soort mindfulness-oefeningen kunnen je echt helpen om uit dat gepieker te komen. Er zijn allerlei verschillende varianten, zodat je zelf kunt bepalen wat bij je past. Je neemt even afstand van je negatieve gedachten om de dag echt los te laten en eindelijk lekker te kunnen gaan slapen.

Bron: Women’s Health | Beeld: @li_bash